ÇOMÜ - Mevzuat Bilgi Sistemi

« Geri

ÇOMÜ Mühendislik Fakültesi İşletmede Mesleki Eğitim (İME) Yönergesi

BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Amaç
MADDE 1 - (1) Bu Yönergenin amacı; Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Mühendislik Fakültesine bağlı bölümlerde okuyan öğrencilere, mesleki yeterlilik ve becerilerini sağlamak üzere sekiz yarıyıllık eğitim- öğretimlerinin 8. yarıyılında öğrenciler için seçmeli ders niteliğinde uygulanacak olan İşletmede Mesleki Eğitim (İME) ile ilgili esasları düzenlemektir.
<h1>Kapsam</h1>
MADDE 2 - (1) Bu Yönerge; Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Mühendislik Fakültesine bağlı eğitim öğretime devam etmekte olan ve Bölüm Kurulu Kararıyla İME uygulamasını yürütmek isteyen bölümlerin I. Öğretim ve II. Öğretim lisans programlarında yapılacak İME usul ve esaslarını kapsar.
<h1>Dayanak</h1>
MADDE 3 - (1) Bu Yönerge, 4/11/1981 tarihli ve 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu’na, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Önlisans ve Lisans Eğitim-Öğretim Yönetmeliği’ne, 7033 sayılı Sanayinin Geliştirilmesi ve Üretimin Desteklenmesi Amacıyla Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un 19 uncu maddesine ve 17/06/2021 tarihli ve 31514 sayılı Yükseköğretimde Uygulamalı Eğitimler Çerçeve Yönetmeliğ’ne dayanılarak hazırlanmıştır.
<h1>Tanımlar</h1>
MADDE 4 - (1) Bu yönergede geçen;
<ol>
<li>BİMETAK: İlgili Bölümün İşletmede Mesleki Eğitim Takip ve Kontrol Komisyonunu,</li>
<li>Dekan: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Dekanını,</li>
<li>Fakülte: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Mühendislik Fakültesini,</li>
</ol>
ç) FİMETAK: Fakültenin İşletmede Mesleki Eğitim Takip ve Kontrol Komisyonunu,
<ol>
<li>İME: İşletmede Mesleki Eğitimi,</li>
<li>İME Sorumlu Öğretim Elemanı: İME Öğrencisinin takibini yapan ve değerlendirmesine katkıda bulunan Bölüm Öğretim Elemanını,</li>
<li>İME Dönemi: İME öğrencilerinin işyerindeki eğitim dönemini,</li>
<li>İşletme: İME kapsamında karşılıklı protokol imzalanan İME öğrencilerinin çalışmalarını yapabilecekleri ve işletme/kuruluş,</li>
</ol>
ğ) İME Öğrencisi: 6. yarıyılın sonu itibarıyla almış olması gereken zorunlu ve seçmeli tüm dersleri almış ve başarmış olan, 6. yarıyılın sonu itibarıyla genel not ortalaması 2,50 ve üzeri olan (İME kapsamındaki bölüm(ler), BİMETAK’ın önerisine istinaden, Bölüm Kurulu Kararı ve Dekanlık onayı ile genel not ortalamasını 2.00 ve üstü olacak şekilde belirleyebilir) ve en az 20 gün zorunlu stajını başarıyla tamamlamış Mühendislik Fakültesi öğrencisini,
<ol>
<li>Eğitici Personel: İME programında işletmeyi temsil eden yetkilendirilmiş kişiyi,</li>
</ol>
ı) Protokol: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Mühendislik Fakültesi ve İME işletmesi arasında uyulması gereken hususları belirten ve BİMETAK tarafından hazırlanıp, Fakülte Kurulu tarafından kabul edilen metni,
<ol>
<li>i) Rektör: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Rektörünü,</li>
<li>j) Senato: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Senatosunu,</li>
</ol>
ifade eder.
<h1> </h1>
<h1>İKİNCİ BÖLÜM</h1>
Genel Esaslar
İşletmede mesleki eğitim ile ilgili genel esaslar
MADDE 5 - (1) İşletmede Mesleki Eğitimkapsamında 5 saat teorik (en az 5 AKTS) ve en az 20 saat uygulama (en az 10 AKTS) olmak üzere, toplamda en az 30 AKTS’ye karşılık gelecek dersler açılır.
<ul>
<li>İME öğrencisi, 8. yarıyıl derse yazılma sürecinde, kendi bölümünde açılan ve bu Yönergenin 5’inci maddesinin birinci fıkrasında belirtilen İME derslerine kayıt yaptırır.</li>
<li>İME dönemi, 8. yarıyılda, haftanın beş (5) günü İME işletmesinde olmak üzere, akademik takvimde belirtilen ders başlangıç ve bitiş tarihleri arasındaki süreyi kapsar. İME dönemine başlamadan geçerli bir mazereti nedeniyle kayıt donduran bir öğrenci takip eden diğer yarıyıllarda İME programı açılırsa katılabilir.</li>
<li>İME öğrencileri işyeri eğitimlerini bölümleriyle ilgili bir alanda faaliyet gösteren ve o alanla ilgili en az bir mühendis çalıştıran kamu/özel sektör işletmelerinde, Teknoparklarda, AR-Ge merkezleri ya da sanayi kuruluşlarında</li>
<li>Devam zorunluluğu iş günü üzerinden %90’dır.</li>
<li>İşletmede Mesleki Eğitimin kesintisiz yapılması esastır.</li>
<li>İME öğrencilerinin İME işletmelerine yerleştirilmesi, İME takviminde belirlenen süreler içinde gerçekleştirilir.</li>
<li>İME uygulamasından Bölüm Kurul Kararını takip eden eğitim-öğretim yılında ilk kez kayıt yaptıran öğrenciler faydalanabilir.</li>
</ul>
<h1> </h1>
Rektörün görev ve yetkisi
MADDE 6 – (1) Rektör, uygulamalı eğitim faaliyetlerinin planlanması, bütçelenmesi, uygulanması, koordinasyonu ve denetiminden sorumludur.
Dekanın görev ve yetkisi
MADDE 7 – (1) Dekanın görev ve yetkileri şunlardır:
<ol>
<li>a) Birimlerindeki uygulamalı eğitim faaliyetlerinin planlanması ve uygulanmasını koordine etmek.</li>
<li>b) Mesleki eğitim kapsamında 31/5/2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 5 inci maddesi gereğince sigortalanacak öğrencilerin sigortalanmalarına ilişkin iş ve işlemleri yürütmek.</li>
<li>c) Rektörün yetkilendirmesi halinde, uygulamalı eğitimler kapsamında yükseköğretim birimi ile ilgili işletme arasında kurulan sözleşmeleri imzalamak ya da imzalanması için bu sözleşmeleri rektöre sunmak.</li>
</ol>
FİMETAK’ın görev ve yetkisi
MADDE 8 - (1) FİMETAK, Fakülte bünyesinde İME programı yapılan Mühendislik bölümlerinde ve programlarında İME’nin planlanması, uygulanması ve koordinasyonundan sorumlu Komisyon oluşturur.
(2) FİMETAK, Fakülte Kurulu tarafından Mühendislik Fakültesi Öğretim Üyeleri arasından atanan bir başkan ve dört üye olmak üzere üç yıllığına atanan beş üyeden oluşur. Süresi biten üyeler yeniden atanabilir. Fakülte Kurulu gerekli gördüğü durumlarda üyelerde değişiklik yapabilir.
(3) İşletmede Mesleki Eğitim (İME) için gerekli olan bütün form ve belgeleri (İME takvimi, İME Öğrencisi Başvuru Formu, İşyeri Aday Talep Formu, İME Raporu formatı, İşyeri Değerlendirme Formu, İME Danışmanı Değerlendirme Formu vb.) hazırlar ve internet sayfasından yayımlar.
(4) Fakülte internet sayfasından İME İşletmesi kapsamındaki tüm işletmeleri ilan eder ve gerekli güncellemeleri yapar.
(5) İşletmede mesleki eğitim sonunda elde edilen kazanımların ölçme ve değerlendirme işlemlerini yapar veya bu işlemi yaptırmak üzere sorumlu öğretim elemanının da yer aldığı alt komisyonlar oluşturabilir.
BİMETAK’ın görev ve yetkisi
MADDE 9 - (1) BİMETAK, Bölüm Başkanı tarafından görevlendirilen öğretim üyeleri arasından bir başkan ve iki üye olmak üzere en az üç kişiden oluşur.
(2) İME’ye ilişkin ölçme ve değerlendirme işlemleri, dekan veya müdürün görevlendireceği program veya bölümlerdeki ilgili öğretim elemanlarından oluşturulan bir akademik komisyon olan BİMETAK marifetiyle yapılır.
<h1>(3) BİMETAK gerekli görmesi halinde bir işletmenin İME İşletmesi kapsamına girebilmesi için bu Yönergenin 5 inci maddesinde belirtilen asgari şartlara ilave şartlar belirleyebilir. Söz konusu ilave şartlar FİMETAK tarafından onaylanır.</h1>
<h1>(4) BİMETAK, Çanakkale ili öncelikli olmak üzere yurt içindeki gerek görülen ilgili kuruluşlarla irtibata geçerek İME İşletmesi kapsamına girebilecek işletmeleri tespit eder ve işbirliği protokolü imzalandıktan sonra, o işletme İME işletmeleri kapsamına alınmış olur.</h1>
<h1>(5) İME öğrencilerinden “İME İşyeri Öneri Formu” ile gelen firma önerilerini değerlendirir.</h1>
<h1>(6) İME öğrencilerinin başvuru formlarını toplar, değerlendirir ve yerleştirme işlemini gerçekleştirir. Yerleştirme sonuçlarını FİMETAK’a bildirir.</h1>
<h1>(7) İME öğrencilerinin İME İşletmelerinde gerçekleştirmeleri gereken faaliyetleri belirler ve yayınlar.</h1>
<h1>(8) İME öğrencileri için Bölüm Başkanlığı onayıyla İME danışmanı atar. BİMETAK, İME öğrenci sayıları eşit olarak dağıtılacak şekilde İME danışmanı ataması yapılmasına özen gösterir.</h1>
<h1>(9) İME Değerlendirme ölçütlerini belirler.</h1>
<h1>(10) İME Sorumlu Öğretim Elemanı tarafından yapılan, İME öğrencilerinin ve İME İşletmelerinin izlenme ve değerlendirilme formlarını toplar.</h1>
<h1>(11) FİMETAK tarafından değerlendirilmek üzere, hem İME öğrencisi, hem de İME işletmesi ile ilgili olarak değerlendirme raporu hazırlar.</h1>
<h1>(12) Bölüm internet sayfasından İME İşletmesi kapsamındaki tüm işletmeleri ilan eder ve gerekli güncellemeleri yapar.</h1>
<h1>İME sorumlu öğretim elemanının görev ve yetkisi</h1>
<h1>MADDE 10 – (1) İME Sorumlu Öğretim Eleman, Program veya bölümlerde İME faaliyetlerini izlemesi, işletme ile kurum arasında koordinasyonu sağlaması, öğrencilere İME süreçlerinde rehber olması ve ölçme ve değerlendirme işlemlerinde yer alması amacıyla işletmede mesleki eğitim yapacak her bir uygulamalı eğitim grubu için eğitimler süresince sorumlu olan öğretim elemanıdır.</h1>
<h1>(2) İME öğrencisini, İME dönemi boyunca 1 kez denetleyerek çalışmaların öğrenciler yararına ve bu yönergeye uygun yürüyüp yürümediğini kontrol eder. Her denetim sonrasında İME denetim formunu düzenleyerek BİMETAK’a teslim eder.</h1>
<h1>Eğitici personelin görev ve yetkisi</h1>
 MADDE 11 – (1) İME yapacak öğrenciler, uygulamalı eğitimler esnasında işletme tarafından Komisyonun görüşü alınarak görevlendirilen ve alanında mesleki yetkinliği haiz bir eğitici personelin gözetiminde bulunurlar.
(2) Eğitici personelin görev ve yetkileri şunlardır:
<ol>
<li>a) Hazırlanan eğitim planı dâhilinde öğrencilerin uygulamalı eğitimlerini yapmalarını ve sürdürmelerini sağlamak.</li>
<li>b) Uygulamalı eğitim yapan her bir öğrenci için işletme değerlendirme formunun doldurulmasını sağlamak.</li>
<li>c) Öğrenciler tarafından hazırlanan uygulamalı eğitim dosyalarını inceleyerek görüş vermek ve onaylamak.</li>
</ol>
ç) Devamsızlık, disiplin ve uygulamalı eğitimlerle ilgili diğer hususlarda sorumlu öğretim elemanı ile iş birliği yapmak.
<h1>İşletmenin görev ve yetkisi</h1>
MADDE 12 – (1) Bünyesinde, işletmede mesleki eğitim yaptırılan işletmenin görev ve yetkileri şunlardır:
<ol>
<li>a) Bünyesinde uygulamalı eğitim yapacak öğrenci sayısını dikkate alarak alanında mesleki yetkinliğe sahip yeterli sayıda eğitici personeli görevlendirmek.</li>
<li>b) Uygulamalı eğitim yapacak öğrencinin uygulamalı eğitim kabul formunu onaylamak.</li>
<li>c) Bünyesinde uygulamalı eğitim yapan her bir öğrenci için işletme değerlendirme formunu doldurmak.</li>
</ol>
ç) Doldurulan ve onaylanan işletme değerlendirme formunun ağzı kapalı ‘GİZLİ’ ibareli bir zarf içinde İME Öğrencisi ya da kargo ile Bölüm Başkanlığı adresine gönderir.
ç) Uygulamalı eğitim faaliyetlerinin 20/6/2012 tarihli ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu hükümlerine uygun ortamlarda yapılmasını sağlamak.
<ol>
<li>d) İşletmedeki çalışma ortamı ve uygulamaların mahiyeti dikkate alınarak öğrencilere iş sağlığı ve güvenliği eğitimleri vermek.</li>
<li>e) İşletmede mesleki eğitim yapan öğrencilere 3308 sayılı Kanunun ilgili hükümlerine uygun olarak ücret ödemek.</li>
<li>f) İşletmede mesleki eğitim yapan öğrencilerin geçirdikleri iş kazalarını ilgili mevzuata uygun olarak ilgililere ve aynı gün içinde öğrencinin kayıtlı olduğu yükseköğretim kurumuna bildirmek.</li>
</ol>
Öğrencinin sorumlulukları
MADDE 13 – (1) Uygulamalı eğitim yapan öğrenciler, uygulamalı eğitimler esnasındaki izin veya devamsızlık sürelerine ilişkin işlemlerde öğrencisi oldukları yükseköğretim kurumunun ilgili mevzuatı ile işletmenin resmî çalışma kurallarına tabidir. Yükseköğretimde Uygulamalı Eğitimler Çerçeve Yönetmeliği hükümlerine veya işletmenin resmî çalışma kurallarına aykırı davranan öğrencilerin uygulamalı eğitimleri başarısız olarak değerlendirilir.
(2) Uygulamalı eğitim yapan öğrenciler işletmede bulunduğu sürelerde de 18/8/2012 tarihli ve 28388 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Yükseköğretim Kurumları Öğrenci Disiplin Yönetmeliği ile öğrencisi olduğu yükseköğretim kurumunun ilgili disiplin mevzuatına ve işletmenin çalışma kurallarına tabidir.
 
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
İME’nin Yürütülmesi ve Değerlendirilmesi  
İME Dönemi ve İME İşletmelerinin kapsamı
MADDE 14 - (1) İşletmede mesleki eğitimin eğitim ve öğretim dönemlerinde yapılması esastır. İşletmede mesleki eğitim yükseköğretim kurumunun akademik takviminde belirlenen eğitim ve öğretim dönemlerinde başlar (8. yarıyıl) ve bu sürenin sonunda biter. 
(2) İME işletmeleri, FİMETAK ya da İME öğrencisinin getireceği işletme önerileri ile yapılacak yazışma ya da karşılıklı görüşme sonrası BİMETAK tarafından belirlenen işbirliği protokolü imzalanan kuruluşları kapsar. İME işletmesi olmayan bir işyerinde yapılan eğitim geçersiz sayılır.
(3) İME işletmesi, öncelikli olarak Çanakkale ili, zorunlu hallerde ise daha uzak yurt içindeki kuruluşlar arasından seçilir. Yurt dışındaki bir kuruluş, İME işletmesi kapsamına alınamaz. Çanakkale ilindeki İME işletmelerinde bulunan İME öğrencileri, İME danışmanları tarafından yerinde denetlenir. Diğer illerde denetimler uygun iletişim araçları üzerinden de yapılabilir.
 
İME’ye başvuru ve yerleştirme esasları
MADDE 15 - (1) Bu Yönergenin 14 üncü maddesinin ikinci ve üçüncü fıkralarına göre belirlenen işletmeler, işbirliği protokolünün imzalanması aşamasında “İME Öğrencisi Talep formu” ile İME Öğrenci sayısını ve hangi mühendislik alanından talep ettiklerini belirtmekle yükümlüdür.
(2) Protokol, ilgili işletmeyi temsil eden yetkililer ile Rektörlük arasında imzalandıktan sonra yürürlüğe girer.
(3) Her yılın Kasım ayında İME takvimi ve İME dönemi kontenjanları Fakültenin ilgili İnternet sayfasında ilan edilir.
(4) İME öğrencisi, talep formu ile bölümüne İME başvurusunu yapar.
(5) İME öğrencisinin tercihi, öğrencinin akademik başarısı vb. kriterler dikkate alınarak İME işletmesine yerleştirme BİMETAK tarafından yapılır ve bölüm internet sayfasından yerleştirme sonuçları ilan edilir.
(6) İME öğrencileri, BİMETAK tarafından yapılan nihai yerleştirme kararına uyarlar.
 
İşyerinde uyulması gereken kurallar
MADDE 16 - (1) İME öğrencileri, işletmenin mevzuatına, çalışma koşullarına, disiplin ve iş emniyetine ilişkin kurallarına uymak zorunda olup sendikal etkinliklere katılamazlar.
(2) İME öğrencileri, işletme temsilcisi tarafından hazırlanan programa uyar.
(3) İME öğrencisi BİMETAK’a bilgi vermeden İME dönemine ara veremez, işletme değiştiremez.
(5) İME öğrencisinin İME dönemindeki %10’u aşan iş günü mazeretsiz ya da izinsiz devamsızlık durumu BİMETAK’a bildirilir ve o kişiye ait İME programı iptal edilir. Hastalık durumunda mutlaka sağlık raporu alınmalıdır.
(6) İşletmeye ait gizlilik gerektiren hususlarla ilgili bilgiler İME Öğrencisi tarafından hiçbir ortamda paylaşılmaz.
 
İşletmede mesleki eğitimin değerlendirilmesi
MADDE 17 - (1) Komisyon veya alt komisyonlar, işletmede mesleki eğitim yapan öğrencileri; işletme değerlendirme formu, uygulamalı eğitim dosyası ve önceden belirlenen kazanımlar doğrultusunda değerlendirir.
(2) Öğrencinin işletmede mesleki eğitim kapsamındaki değerlendirme notu, BİMETAK tarafından belirlenen ölçütlere göre İME Sorumlu Öğretim Elemanı tarafından Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Önlisans ve Lisans Eğitim-Öğretim Yönetmeliğinde tanımlanan harf notlarından birisi sisteme ders notu olarak işlenir. Aynı zamanda bu değerlendirme notu, akademik başarı notu değerlendirmelerine dâhil edilir. İME kapsamında açılan teorik ve uygulamalı olan her iki ders için de aynı değerlendirme notu girilir. En az CC notu alan İME Öğrencisi başarılı sayılır ve transkriptine de “İME programına katılmıştır” ibaresi yazılır.
(3) Değerlendirme sonuçları, en geç İME döneminin tamamlandığı yarıyılın bütünleme sınav sonuçlarının açıklandığı son tarihe kadar Öğrenci Bilgi Sistemine girilir.
(4) Başarısız olarak değerlendirilen İME öğrencisine tek ders hakkı tanınmaz.
(5) Değerlendirme sonucu başarısız olan öğrenciler işletmede mesleki eğitimlerini aynı veya farklı işletmelerde sonraki dönemlerde yeniden yapabilir veya İME programı yerine 8. yarıyılda bölüm tarafından verilen en az 30 AKTS’lik zorunlu ve seçmeli dersleri alabilirler.
 
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Çeşitli ve Son Hükümler
Ücretler
MADDE 18 - (1) İşletmede mesleki eğitim kapsamında görevlendirilen sorumlu öğretim elemanına İşletmede Mesleki Eğitim dersi için “Ders Yükü Tespiti ve Ek Ders Ödemelerde Uyulacak Esaslar Hakkındaki Kararlar” çerçevesinde sorumlu olduğu öğrenci sayısına bakılmaksızın haftalık beş saat teorik ders yükü yüklenir.
(2) İl dışı denetleme faaliyetleri için görevlendirilen İME danışmanına Fakülte imkânları doğrultusunda yolluk ve yevmiye ödenir.
(3) 3308 sayılı Kanunun 25 inci maddesi ile 5510 sayılı Kanunun 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi uyarınca işletmede mesleki eğitim gören öğrenciler hakkında iş kazası ve meslek hastalığı ile hastalık sigortası uygulanır. Bu öğrencilerden bakmakla yükümlü olunan kişi durumunda olmayanlar hakkında ayrıca genel sağlık sigortası hükümleri uygulanır. Bu fıkra kapsamında ödenecek primler 5510 sayılı Kanunun 87 nci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendi uyarınca yükseköğretim kurumları tarafından karşılanır.
(4) İME Öğrencilerine Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi tarafından herhangi bir ücret ödemesi yapılmaz. Ancak, İşletmede mesleki eğitim gören öğrencilere Yüksek Öğretim Kurulu’nun mevzuatı çerçevesinde 3308 sayılı Kanunun 25 inci maddesi uyarınca ücret ödenir.
(5) 2547 sayılı Kanunun geçici 74 üncü maddesi kapsamındaki işletmede mesleki eğitimler, öğrencilerin öğrenim sürelerinin son yılında bir yarıyılı kapsayacak şekilde eğitim ve öğretim dönemlerinde ve tam zamanlı olarak yapılır. Bu kapsamda özel sektör işletmelerinde, teknoparklarda, araştırma altyapılarında, Ar-Ge merkezlerinde ya da sanayi kuruluşlarında işletmede mesleki eğitim yapan öğrencilere 1/1/2023 tarihine kadar uygulamalı eğitimleri süresince asgari ücretin net tutarının %35’i ücret olarak ödenir ve bu kapsama giren öğrenciler için 1/1/2023 tarihine kadar bu Yönergenin 18 nci maddesinin dördüncü fıkrası uygulanmaz; yukarıda belirtilenler dışında kalan işletmelerde işletmede mesleki eğitim görenler bu Yönergenin 18 nci maddesinin dördüncü fıkrasına tabidir.
Yönergede yer almayan hususlar
MADDE 19 - Bu Yönergede hüküm bulunmayan hallerde; 2547 sayılı Kanun, Yükseköğretim Kurulu, Üniversitelerarası Kurul, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Önlisans ve Lisans Eğitim-Öğretim Yönetmeliği, Senato, Üniversite Yönetim Kurulu, Fakülte Yönetim Kurulu ve ilgili mevzuat hükümleri uygulanır.
Yürürlük
MADDE 20 - Bu Yönerge, Senato tarafından onaylandığı tarihte yürürlüğe girer.
Yürütme
  MADDE 21 - Bu Yönerge hükümlerini Rektör yürütür. Rektör bu yetkisini Mühendislik Fakültesi Dekanı’na devredebilir.

bu içerik toplamda 1 kez görüntülenmiştir

Son Güncelleme: